کتیرا tragacnth

کتیرا صمغی می باشد . در اثر شکاف طبیعی یا مصنوعی به وجود می آید . در صنایع نساجی . کاغذ سازی . و کفاشی و تهیه چسب استفاده می شود .

در اکثر نقاط ایران عزیز مخصوصاْ مشهد مقدس.اصفهان.مرکزی .خوانسار.اراک.خمین.گلدره. سبزوار . سلطان آباد . تربت حیدریه . کرمان . ملایر . کردستان و شیراز به دست می آید .

مسکن درد کلیه و مثانه بوده و از حرارت ادار می کاهد و برای افراد لاغر خوب است چون اثر چاقی دارد . خوردن کمی از کتیرا جدار معده و روده ها را روغن می زند . خون را رقیق و اصلاح می کند . برای درمان سرفه و نرم کردن سینه و گلو و زخم شش و گرفتگی تجویز می شود .

نرم کننده و تقویت کننده پوست . ضد موخوره و شفاف کننده و حالت دهنده مواست .

خیلی بیشتر در باره کتیرا بدانیم .

 از بعضی انواع «گون» در اثر شکاف طبیعی یا مصنوعی به دست می‏آیم، برای تهیه من معمولا «گون» را تیغ می‏زنند، تمام گونه‏های گون، کتیرا دارند. ولی معمولا انواع پر صمغ را که گون کتیرا با علف کتیرا نامیده می‏شوند انتخاب می‏کنند. من یکی از اقلام صادراتی ایران هستم و در صنعت موارد استعمال زیاد دارم. من در آب حل نمی‏شوم، ولی آب را به خود جذب کرده متورم شده و به صورت صمغ و چسب در می‏آیم. در صنایع نساجی، کاغذسازی و کفاشی از من جهت تهیه چسب استفاده می‏شود، و در اکثر نقاط ایران، مخصوصا مشهد، سبزوار، سلطان آباد،تربت حیدریه، کرمان، ملایر، کردستان، و شیراز به دست می‏آیم در ایران حدود پانصد گونه «گون» مول کتیرا به عمل می‏آید، و در حقیقت در هر نقطه ایران نوعی خاص وجود دارد. صمغ من کمی تفاف، بی‏مزه و لزج است، و به رنگهای سفید، زرد، قهوه‏ای کم رنگ و قهوه‏ای پررنگ دیده می‏شود. سه نوع من در بازار معروف است: کتیرای ورقی، کتیرای معمولی و کتیرای مفتولی. نوع ورقی من از تیغ زدن ساقه به دست می‏آید. کتیرای مفتولی را از فرو بردن سیخ یا میخی در ساقه فراهم می‏سازند، و کتیرای معمولی که چندان مرغوب نیست به شکل لوله یا مدور است. قسمت عمده محصول ایران کتیرای ورقی است.
خوردن کمی از من جداره معده و روده‏ها را روغن می‏زند و همراه با ادویه، از مضار وحدت آنها می‏کاهد و خون رقیق را اصلاح می‏کند. کمی مسهل است، ضماد من ورمهای سخت را نرم می‏کند، سرمه من با ادویه جهت زخم چشم مفید است. خوردن من با شیر تازه جوشیده، خونریزی سینه و معده را بند می‏آورد. مکیدن من برای سرفه و نرم کردن سینه و گلو و زخم شش و گرفتگی آواز تجویز می‏شود و چون با عسل مرا مخلوط کرده حب یا قرص نمایند و در دهان گذاشته، پس از مکیدن آب آن را فرو برند، جهت امراض سینه و گلو مفید می‏باشم، خوردن من مقوی معده بوده، برای درمان ورم معده و روده مفید است.
مسکن درد کلیه و مثانه بوده، و از حرارت ادرار می‏کاهم. من از سمیت داورهای سمی می‏کاهم.
برای چاق شدن اشخاص خیلی لاغر به آنها دستور دهید که روزانه کمی از مرا با مغز بادام و نشاسته به صورت پاستیل در آورده، میل نمایند و بعد نارگیل را در شیر جوشانده، روی آن بنوشند. در استعمال خارجی مالیدن من پوست را نرم می‏کند، ترک لب را التیام می‏دهد، و مالیدن آن با سرکه لکه‏های پوستی و کک و مک را برطرف می‏سازد، و برای برص نیز تا اندازه‏ای مفید می‏باشد، و با مهر گیاه از چند شقه شدن مو جلوگیری می‏کند. شستن موهای خشک با من و زرده تخم مرغ بسیار نافع بوده، و از شکنندگی آن جلوگیری می‏نمایم و شوره را بر طرف می‏سازم. ضماد من با گوگرد جهت جرب و آکله بسیار نافع است.
در داروسازی جدید، مرا جهت معلق نگاه داشتن داروهای غیر محلول و تهیه قرصهای صمغی و برای نرم کردن سینه به کار می‏برند و همچنین برای تهیه «موسیلاژ»ها و گرد کتیرا از من استفاده می‏شود.
گون «بر وزن لبن»
فارسی من گون است، به من علف کتیرا هم می‏گویند. من بوته‏ای علفی بوده، و انواع من بیشتر خاردار می‏باشد. به انواع من «نوارس مسواک القیاد» مسواک‏المسیح، شجره‏القدس هم می‏گویند. در کتب داروسازی سنتی مرا قتاو خوانده‏اند، ولی فارسی صحیح من گم بر وزن قم می‏باشد، و در زبان فرانسوی این لغت را از فارسی گرفته، به انواع صمغ اطلاق می‏نمایند و در شیراز به من بالش عاشقان گویند. خارهای بوته من نوک تیز و خم شده به سوی پایین است، ساقه گیاه من بی‏خار بوده، و مانند نی می‏باشد
شتر به خوردن گیاه من چندان راغب نیست، مگر در سالهای خشکی که باران نباریده و علف سبز نشده باشد، و چون مواشی از گیاه من چرا نمایند، فربه خواهند شد. میوه من شبیه هسته خرما است. نوشیدن آب بوته من جهت سرفه، تنگ نفس و زخم ریه سودمند است، و چون ساقه مرا با عسل بر روی لکه‏های پوستی بمالند، آنها را بر طرف خواهد نمود. ریشه گیاه من چرب بوده و مانند مشعل می‏سوزد، برای پاک کردن لکه‏های جلدی می‏توانید ریشه مرا خشک کرده، کوبیده و با سرکه مخلوط کرده، به کار برید.
نوارس
من نوعی گون هستم که بیشتر به من شجرةالقدس و مسواک‏المسیح می‏گویند. من در غرب ایران مانند کرمانشاه و همدان و کردستان می‏رویم، شاخه‏های گیاه من باریک و بلند بوده، طول آنها به سه ذرع می‏رسد. برگهای گیاه من ریز دندانه دار بوده و دارای کرکی شبیه به پشم می‏باشد. گلهای من زرد و خوشبو و طعم آنها تند است. خار من مانند سوزن است. کتیرای من سرخ و قهوه‏ای پررنگ می‏باشد.
نوشیدن عصاره آبی گیاه من جهت معالجه سل و زخم ریه و ذات الجنب دارویی کم نظیر است، و پادزهر سموم گیاهی است. ضماد بیخ من برای التیام جراحات اعصاب مفید بوده و به همین جهت مرا شجرةالعصب هم نامیده‏اند. جوشانده و دمکرده شکوفه من جهت درد اعصاب و گرفتگی اعضا و در رفتگی استخوان و عضلات مفید می‏باشد. جوشانده گیاه و گل من قائم المقام کتیرا بوده، و نوشیدن آن از خونریزی سینه و خونریزی معده جلوگیری می‏نماید.